Türkiye, madencilik açısından zengin bir ülkedir. Ülkemizde, 70'ten fazla çeşit maden cevheri bulunmaktadır. Bu madenlerden bazıları, dünya rezervleri bakımından önemli bir yere sahiptir.
Türkiye'de madenciliğin en fazla olduğu yerler, genellikle tektonik hareketlerin yoğun olduğu bölgelerdir. Bu bölgelerde, yeraltında çeşitli maden yatakları oluşmuştur.
Türkiye'de madenciliğin en fazla olduğu yerler, maddeler halinde şu şekilde sıralanabilir:
- Doğu Anadolu Bölgesi: Bu bölgede, demir, krom, bor, bakır, altın, gümüş, kurşun, çinko ve mermer gibi madenler çıkarılmaktadır.
- Güneydoğu Anadolu Bölgesi: Bu bölgede, fosfat, demir, bakır, altın, gümüş ve mermer gibi madenler çıkarılmaktadır.
- Akdeniz Bölgesi: Bu bölgede, krom, bor, barit, mermer ve linyit gibi madenler çıkarılmaktadır.
- Marmara Bölgesi: Bu bölgede, krom, bor, mermer ve linyit gibi madenler çıkarılmaktadır.
- Ege Bölgesi: Bu bölgede, krom, mermer ve linyit gibi madenler çıkarılmaktadır.
Türkiye'de madenciliğin en önemli sektörlerinden biri, bor madenciliğidir. Türkiye, dünya bor rezervlerinin yaklaşık %70'ine sahiptir. Bu nedenle, Türkiye, bor madenciliğinde dünyada lider bir ülke konumundadır.
Türkiye'de madenciliğin diğer önemli sektörleri arasında, demir, krom, bakır ve mermer madenciliği yer almaktadır.
Türkiye'de madencilik, ekonomi açısından önemli bir yere sahiptir. Madencilik, Türkiye'nin ihracat gelirlerinin önemli bir kısmını oluşturmaktadır. Ayrıca, madencilik, istihdam açısından da önemli bir sektördür.
Türkiye'de madenciliğin geliştirilmesi için, yeni maden yataklarının keşfedilmesi ve madencilik teknolojilerinin geliştirilmesi gerekmektedir.
ihracat ve ithalat
- Demir cevheri
- Bakır cevheri
- Krom cevheri
- Kömür
- Linyit
- Bor ürünleri
- Mermer
- Çimento
Türkiyede çıkarılan madenler
- bakır
- boksit - alüminyum
- demir
- kömür
- petrol
- uranyum
- toryum
- bor
- altın
- gümüş
- kurşun - çinko
- civa
- krom
- manganez
- mermer
- tuz
- fosfat
- kükürt
- asbest
- barit
- volfram
- oltu taşı
- lüle taşı
bakır - Cu
Türkiye'de bakır çıkarılan ve bakır işlenen yerleri maddeler halinde şu şekilde sıralayabiliriz:
Bakır çıkarılan yerler:
- Artvin: Murgul, Çayeli
- Elazığ: Maden, Ergani
- Kastamonu: Küre
- Rize: Çayeli
- Balıkesir: Keban
Bakır işlenen yerler:
- Artvin: Murgul, Çayeli
- Elazığ: Maden, Ergani
- Samsun: Karadeniz Bakır İşletmeleri
Türkiye'de bakır çıkarılan en önemli yerler Artvin'deki Murgul ve Çayeli, Elazığ'daki Maden ve Ergani, Kastamonu'daki Küre ve Rize'deki Çayeli'dir. Bu yerlerdeki bakır yatakları, masif sülfit yatakları olarak adlandırılan tiptedir.
Ülkemizde çıkarılan bakır, Karadeniz Bakır İşletmeleri'nde işlenerek saf bakır haline getirilmektedir. Bu tesis, Türkiye'nin en büyük bakır işleme tesisidir.
Türkiye'nin bakır rezervleri toplam 1700 ton olarak belirlenmiştir. Bu rezervler, dünya bakır rezervlerinin yaklaşık %0,4'ünü oluşturmaktadır.
alüminyum,boksit - Al
Türkiye'de alüminyum çıkarılan ve alüminyum işlenen yerleri maddeler halinde şu şekilde sıralayabiliriz:
Alüminyum çıkarılan yerler:
- Konya: Seydişehir
- Antalya: Akseki
- Adana: Saimbeyli
- Muğla: Milas
Alüminyum işlenen yerler:
- Konya: Seydişehir
- Gaziantep: İslahiye
Türkiye'de alüminyum çıkarılan en önemli yerler Konya'daki Seydişehir, Antalya'daki Akseki, Adana'daki Saimbeyli ve Muğla'daki Milas'tır. Bu yerlerdeki alüminyum yatakları, boksit yatakları olarak adlandırılan tiptedir.
Ülkemizde çıkarılan boksit, Konya'daki Seydişehir Alüminyum Fabrikası'nda işlenerek alüminyum haline getirilmektedir. Bu tesis, Türkiye'nin en büyük alüminyum işleme tesisidir.
Türkiye'nin alüminyum rezervleri toplam 422 milyon ton olarak belirlenmiştir. Bu rezervler, dünya alüminyum rezervlerinin yaklaşık %1'ini oluşturmaktadır.
Ek bilgi:
Türkiye'de alüminyum üretimi, 2022 yılında 385 bin ton olarak gerçekleşmiştir. Bu üretim, Türkiye'nin toplam alüminyum ihtiyacının yaklaşık %50'sini karşılamaktadır.
demir - Fe
Türkiye'de demir çıkarılan ve demir işlenen yerleri maddeler halinde şu şekilde sıralayabiliriz:
Demir çıkarılan yerler:
- Eskişehir: Sivrihisar, Seyitgazi
- Afyonkarahisar: İscehisar, Bolvadin
- Kütahya: Emet, Gediz
- Balıkesir: Dursunbey
- Şanlıurfa: Siverek
- Gaziantep: Nurdağı
Demir işlenen yerler:
- Eskişehir: Sivrihisar, Seyitgazi
- Afyonkarahisar: İscehisar, Bolvadin
- Kütahya: Emet, Gediz
- Balıkesir: Dursunbey
Türkiye'de demir çıkarılan en önemli yerler Eskişehir'in Sivrihisar ve Seyitgazi, Afyonkarahisar'ın İscehisar ve Bolvadin, Kütahya'nın Emet ve Gediz ilçeleridir. Bu yerlerdeki demir yatakları, hematit ve limonit olarak adlandırılan tiptedir.
Türkiye'de çıkarılan demir, Eskişehir'deki Sivrihisar Demir Çelik Fabrikası'nda işlenerek çelik haline getirilmektedir. Bu tesis, Türkiye'nin en büyük demir çelik fabrikasıdır.
Türkiye'nin demir rezervleri toplam 1,5 milyar ton olarak belirlenmiştir. Bu rezervler, dünya demir rezervlerinin yaklaşık %0,2'sini oluşturmaktadır.
Ek bilgi:
Türkiye, demir çelik üretiminde dünyada 12. sırada yer almaktadır. Türkiye'de üretilen demir çelik, başta otomotiv, inşaat ve beyaz eşya sektörleri olmak üzere birçok sektörde kullanılmaktadır.
Not:
Türkiye'de demir çıkarılan ve işlenen yerlerin çoğu, aynı ilçelerde yer almaktadır.
Kömür
Türkiye'de kömür çıkarılan ve kömür işlenen yerleri maddeler halinde şu şekilde sıralayabiliriz:
Kömür çıkarılan yerler:
- Taş kömürü: Zonguldak, Kastamonu
- Linyit: Adana, Amasya, Kahramanmaraş, Bolu, Manisa, Sivas, Kütahya, Nevşehir
Kömür işlenen yerler:
- Taş kömürü: Karabük, Ereğli, İskenderun
- Linyit: Soma, Tunçbilek, Tavşanlı, Kütahya, Çayırhan
Türkiye'de kömür çıkarılan en önemli yerler Zonguldak'taki Ereğli ve Kastamonu'daki İnebolu'dur. Bu yerlerdeki kömür yatakları, taş kömürü olarak adlandırılan tiptedir.
Ülkemizde çıkarılan taş kömürü, Karabük ve Ereğli'deki demir çelik fabrikalarında işlenerek çelik üretiminde kullanılmaktadır.
Linyit, Türkiye'de en yaygın olarak çıkarılan kömür türüdür. Adana, Amasya, Kahramanmaraş, Bolu, Manisa, Sivas, Kütahya ve Nevşehir'de linyit yatakları bulunmaktadır.
Linyit, termik santrallerde elektrik üretiminde kullanılmaktadır. Türkiye'de bulunan termik santrallerin büyük bir kısmı linyit ile çalışmaktadır.
Türkiye'nin kömür rezervleri toplam 12,5 milyar ton olarak belirlenmiştir. Bu rezervler, dünya kömür rezervlerinin yaklaşık %0,2'sini oluşturmaktadır.
Ek bilgi:
Türkiye'de kömür üretimi, 2022 yılında 40 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Bu üretim, Türkiye'nin toplam kömür ihtiyacının yaklaşık %70'ini karşılamaktadır.
Petrol
Türkiye'de petrol çıkarılan ve petrol işlenilen yerleri maddeler halinde şu şekilde sıralayabiliriz:
Petrol çıkarılan yerler:
- Güneydoğu Anadolu Bölgesi: Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Şanlıurfa, Şırnak, Mardin
Petrol işlenen yerler:
- Kocaeli: İzmit
- İzmir: Aliağa
- Kırıkkale: Kırıkkale
Türkiye'de petrol çıkarılan en önemli yerler, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde bulunan Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Şanlıurfa, Şırnak ve Mardin illeridir. Bu yerlerdeki petrol yatakları, Mesozoik ve Tersiyer yaşlı tortul kayaçlarda bulunmaktadır.
Türkiye'de çıkarılan petrol, Kocaeli'ndeki İzmit Rafinerisi, İzmir'deki Aliağa Rafinerisi ve Kırıkkale'deki Kırıkkale Rafinerisi'nde işlenerek benzin, motorin, fuel oil gibi ürünlere dönüştürülmektedir. Bu tesisler, Türkiye'nin en büyük petrol rafinerileridir.
Türkiye'nin petrol rezervleri toplam 1,7 milyar varil olarak belirlenmiştir. Bu rezervler, dünya petrol rezervlerinin yaklaşık %0,2'sini oluşturmaktadır.
Ek bilgi:
Türkiye, petrol üretiminde dünyada 48. sırada yer almaktadır. Türkiye'de üretilen petrol, Türkiye'nin toplam petrol ihtiyacının yaklaşık %10'unu karşılamaktadır.
Not:
Türkiye'de petrol çıkarılan yerlerin çoğu, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde bulunan GAP havzası içinde yer almaktadır.
uranyum
Türkiye'de uranyum çıkarılan ve uranyum işlenen yerleri maddeler halinde şu şekilde sıralayabiliriz:
Uranyum çıkarılan yerler:
- Eskişehir: Sivrihisar
- Kırklareli: Köprübaşı
- Nevşehir: Gülşehir
Uranyum işlenen yerler:
- Eskişehir: Sivrihisar
Türkiye'de uranyum çıkarılan en önemli yerler Eskişehir'in Sivrihisar, Kırklareli'nin Köprübaşı ve Nevşehir'in Gülşehir ilçeleridir. Bu yerlerdeki uranyum yatakları, radyum mineralleri ve uranyum içeren pegmatit kayaçlarda bulunmaktadır.
Türkiye'de çıkarılan uranyum, Eskişehir'deki Sivrihisar Uranium İşleme Tesisleri'nde işlenerek uranyum oksit haline getirilmektedir. Bu tesis, Türkiye'nin en büyük uranyum işleme tesisidir.
Türkiye'nin uranyum rezervleri toplam 20 bin ton olarak belirlenmiştir. Bu rezervler, dünya uranyum rezervlerinin yaklaşık %0,1'ini oluşturmaktadır.
Ek bilgi:
Türkiye, uranyum üretiminde dünyada 30. sırada yer almaktadır. Türkiye'de üretilen uranyum, başta nükleer enerji santralleri olmak üzere çeşitli alanlarda kullanılmaktadır.
Not:
Türkiye'de uranyum çıkarılan yerlerin çoğu, Orta Anadolu ve Doğu Anadolu Bölgeleri'nde bulunmaktadır.
toryum
Türkiye'de toryum çıkarılan ve toryum işlenen yerleri maddeler halinde şu şekilde sıralayabiliriz:
Toryum çıkarılan yerler:
- Eskişehir: Sivrihisar-Kızılcaören
- Malatya: Kuluncak
- Kayseri: Felahiye
- Sivas: Divriği
- Diyarbakır: Lice
- Burdur: Çanaklı
Toryum işlenen yerler:
- Eskişehir: Sivrihisar
Türkiye'de toryum çıkarılan en önemli yerler Eskişehir'in Sivrihisar-Kızılcaören, Malatya'nın Kuluncak, Kayseri'nin Felahiye, Sivas'ın Divriği, Diyarbakır'ın Lice ve Burdur'un Çanaklı ilçeleridir. Bu yerlerdeki toryum yatakları, granit ve gnays kayaçlarda bulunmaktadır.
Türkiye'de çıkarılan toryum, Eskişehir'deki Sivrihisar Toroid İşleme Tesisleri'nde işlenerek toryum oksit haline getirilmektedir. Bu tesis, Türkiye'nin en büyük toryum işleme tesisidir.
Türkiye'nin toryum rezervleri toplam 380 bin ton olarak belirlenmiştir. Bu rezervler, dünya toryum rezervlerinin yaklaşık %10'unu oluşturmaktadır.
Ek bilgi:
Türkiye, toryum rezervleri bakımından dünyada birinci sırada yer almaktadır. Türkiye'de üretilen toryum, başta nükleer enerji santralleri olmak üzere çeşitli alanlarda kullanılmaktadır.
Not:
Türkiye'de toryum çıkarılan yerlerin çoğu, Orta Anadolu ve Doğu Anadolu Bölgeleri'nde bulunmaktadır.
Türkiye'de toryum çıkarma ve işleme çalışmaları:
Türkiye'de toryum çıkarma ve işleme çalışmaları, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA) tarafından yürütülmektedir. MTA, 2020 yılında Malatya'nın Kuluncak ilçesinde 3,8 milyon ton 2,032 ppm tenörlü toryum kaynağı keşfetmiştir. Bu keşif, Türkiye'nin toryum rezervlerinin daha da arttığını göstermektedir.
MTA, toryum çıkarma ve işleme çalışmalarına hız vererek, Türkiye'nin toryum rezervlerini daha verimli bir şekilde kullanmayı hedeflemektedir.
bor - B
Türkiye'de bor çıkarılan ve bor işlenen yerleri maddeler halinde şu şekilde sıralayabiliriz:
Bor çıkarılan yerler:
- Balıkesir: Bigadiç, Susurluk, Sultançayırı
- Kütahya: Emet
- Eskişehir: Kırka
- Bursa: Kestelek
Bor işlenen yerler:
- Balıkesir: Bandırma
- Eskişehir: Kırka
Türkiye'de bor çıkarılan en önemli yerler Balıkesir'in Bigadiç, Susurluk ve Sultançayırı, Kütahya'nın Emet ve Eskişehir'in Kırka ilçeleridir. Bu yerlerdeki bor yatakları, tinkal ve kolemanit olarak adlandırılan tiptedir.
Türkiye'de çıkarılan bor, Bandırma'daki Bor İşleme Tesisleri'nde işlenerek borik asit, bor oksit ve boraks gibi ürünlere dönüştürülmektedir. Bu tesis, Türkiye'nin en büyük bor işleme tesisidir.
Türkiye'nin bor rezervleri toplam 3,3 milyar ton olarak belirlenmiştir. Bu rezervler, dünya bor rezervlerinin yaklaşık %73'ünü oluşturmaktadır.
Ek bilgi:
Türkiye,bor madeni üretiminde dünyada lider konumdadır. Türkiye'de çıkarılan bor, başta ABD, Avrupa Birliği ülkeleri ve Çin olmak üzere dünyanın birçok ülkesine ihraç edilmektedir.
altın - au
Türkiye'de altın çıkarılan ve altın işlenen yerleri maddeler halinde şu şekilde sıralayabiliriz:
Altın çıkarılan yerler:
- Ege Bölgesi: İzmir (Ovacık, Efemçukuru), Manisa (Sart), Uşak (Kışladağ)
- Doğu Karadeniz Bölgesi: Artvin (Cerattepe), Ordu (Altıntepe)
- Doğu Anadolu Bölgesi: Gümüşhane (Mastra), Erzincan (Çöpler)
- İç Anadolu Bölgesi: Eskişehir (Kaymaz)
Altın işlenen yerler:
- Ege Bölgesi: İzmir (Ovacık, Efemçukuru), Manisa (Sart), Uşak (Kışladağ)
Türkiye'de altın çıkarılan en önemli yerler, Ege Bölgesi'nde bulunan İzmir'in Ovacık ve Efemçukuru, Manisa'nın Sart ve Uşak'ın Kışladağ ilçeleridir. Bu yerlerdeki altın yatakları, epitermal yatakları olarak adlandırılan tiptedir.
Ülkemizde çıkarılan altın, İzmir'deki altın işleme tesislerinde işlenerek saf altın haline getirilmektedir. Bu tesisler, Türkiye'nin en büyük altın işleme tesisleridir.
Türkiye'nin altın rezervleri toplam 800 ton olarak belirlenmiştir. Bu rezervler, dünya altın rezervlerinin yaklaşık %0,2'sini oluşturmaktadır.
Ek bilgi:
Türkiye'de altın üretimi, 2022 yılında 40 ton olarak gerçekleşmiştir. Bu üretim, Türkiye'nin toplam altın ihtiyacının yaklaşık %10'unu karşılamaktadır.
Türkiye'de altın madenciliği, 2002 yılından itibaren başlamıştır. Bu tarihten itibaren, altın üretiminde önemli bir artış yaşanmıştır.
gümüş - Ag
Türkiye'de gümüş çıkarılan ve gümüş işlenen yerleri maddeler halinde şu şekilde sıralayabiliriz:
Gümüş çıkarılan yerler:
- Kütahya: Gümüşköy
- Antalya: Demre
- Mardin: Dargeçit
- Gaziantep: Nurdağı
- Ardahan: Göle
- Gümüşhane: Torul
- Trabzon: Maçka
- Amasya: Taşova
- Balıkesir: Bigadiç
Gümüş işlenen yerler:
- Kütahya: Gümüşköy
- İstanbul: Kartal
- Ankara: Sincan
Türkiye'de gümüş çıkarılan en önemli yerler Kütahya'nın Gümüşköy, Antalya'nın Demre, Mardin'in Dargeçit, Gaziantep'in Nurdağı, Ardahan'ın Göle, Gümüşhane'nin Torul, Trabzon'un Maçka, Amasya'nın Taşova ve Balıkesir'in Bigadiç ilçeleridir. Bu yerlerdeki gümüş yatakları, genellikle kurşun ve çinko cevherlerinde birlikte bulunmaktadır.
Türkiye'de çıkarılan gümüş, Kütahya'nın Gümüşköy ilçesinde bulunan gümüş madeni işletmesinde işlenerek gümüş külçesine dönüştürülmektedir. Bu tesis, Türkiye'nin en büyük gümüş madeni işletmesidir.
Türkiye'nin gümüş rezervleri toplam 1.200 ton olarak belirlenmiştir. Bu rezervler, dünya gümüş rezervlerinin yaklaşık %0,2'sini oluşturmaktadır.
Ek bilgi:
Türkiye, gümüş üretiminde dünyada 20. sırada yer almaktadır. Türkiye'de üretilen gümüş, başta mücevher yapımı olmak üzere çeşitli alanlarda kullanılmaktadır.
Not:
Türkiye'de gümüş çıkarılan ve işlenen yerlerin çoğu, Ege ve Doğu Anadolu Bölgeleri'nde bulunmaktadır.
Türkiye'de gümüş çıkarma ve işleme çalışmaları:
Türkiye'de gümüş çıkarma ve işleme çalışmaları, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA) tarafından yürütülmektedir. MTA, 2023 yılında Kütahya'nın Gümüşköy ilçesinde yeni bir gümüş yatak keşfetmiştir. Bu keşif, Türkiye'nin gümüş rezervlerinin daha da arttığını göstermektedir.
MTA, gümüş çıkarma ve işleme çalışmalarına hız vererek, Türkiye'nin gümüş rezervlerini daha verimli bir şekilde kullanmayı hedeflemektedir.
kurşun (Pb) - çinko (Zn)
Türkiye'de çinko çıkarılan ve çinko işlenen yerleri maddeler halinde şu şekilde sıralayabiliriz:
Çinko çıkarılan yerler:
- Balıkesir: Balya, Dursunbey
- Kayseri: Zamantı
- Sivas: Akdağmadeni
- Çanakkale: Yenice
Çinko işlenen yerler:
- Balıkesir: Balya
- Kayseri: Zamantı
Türkiye'de çinko çıkarılan en önemli yerler Balıkesir'in Balya ve Dursunbey, Kayseri'nin Zamantı ve Sivas'ın Akdağmadeni ilçeleridir. Bu yerlerdeki çinko yatakları, kurşun-çinko yatakları olarak adlandırılan tiptedir.
Ülkemizde çıkarılan çinko, Balıkesir'deki Balya Bakır Fabrikası'nda işlenerek saf çinko haline getirilmektedir. Bu tesis, Türkiye'nin en büyük çinko işleme tesisidir.
Türkiye'nin çinko rezervleri toplam 10 milyon ton olarak belirlenmiştir. Bu rezervler, dünya çinko rezervlerinin yaklaşık %0,2'sini oluşturmaktadır.
Ek bilgi:
Türkiye'de çinko üretimi, 2022 yılında 100 bin ton olarak gerçekleşmiştir. Bu üretim, Türkiye'nin toplam çinko ihtiyacının yaklaşık %50'sini karşılamaktadır.
Türkiye'de çinko madenciliği, 1960'lı yıllarda başlamıştır. Bu tarihten itibaren, çinko üretiminde önemli bir artış yaşanmıştır.
Not:
Çinko ve kurşun yatakları genellikle birlikte bulunduğundan, bu iki madenin çıkarıldığı ve işlendiği yerler aynıdır.
civa - Hg
Türkiye'de civa çıkarılan ve civa işlenen yerleri maddeler halinde şu şekilde sıralayabiliriz:
Cıva çıkarılan yerler:
- İzmir: Ödemiş, Karaburun
- Uşak: Banaz
- Konya: Sarayönü
- Balıkesir: Gönen
- Niğde
Cıva işlenen yerler:
- İzmir: Ödemiş
- Konya: Sarayönü
Türkiye'de civa çıkarılan en önemli yerler İzmir'in Ödemiş ve Karaburun, Uşak'ın Banaz, Konya'nın Sarayönü, Balıkesir'in Gönen ve Niğde'dir. Bu yerlerdeki cıva yatakları, cinnabar olarak adlandırılan mineralde bulunmaktadır.
Türkiye'de çıkarılan cıva, İzmir'in Ödemiş ilçesinde bulunan cıva fabrikasında işlenerek amalgam ve cıva oksit gibi ürünlere dönüştürülmektedir. Bu tesis, Türkiye'nin en büyük cıva işleme tesisidir.
Türkiye'nin civa rezervleri toplam 20 bin ton olarak belirlenmiştir. Bu rezervler, dünya civa rezervlerinin yaklaşık %0,4'ünü oluşturmaktadır.
Ek bilgi:
Türkiye, civa üretiminde dünyada 15. sırada yer almaktadır. Türkiye'de üretilen cıva, başta metal ve boya sanayileri olmak üzere çeşitli alanlarda kullanılmaktadır.
Not:
Türkiye'de civa çıkarılan ve işlenen yerlerin çoğu, Ege ve İç Anadolu Bölgeleri'nde bulunmaktadır.
krom - Cr
Türkiye'de krom çıkarılan ve krom işlenen yerleri maddeler halinde şu şekilde sıralayabiliriz:
Krom çıkarılan yerler:
- Eskişehir: Seyitgazi, Sivrihisar, Mihalıççık
- Kayseri: Yahyalı, Tomarza, Felahiye
- Sivas: İmranlı, Divriği
- Kütahya: Tavşanlı, Emet, Gediz
- Kahramanmaraş: Elbistan
- Adana: Aladağ
- Antalya: Akseki
Krom işlenen yerler:
- Eskişehir: Sivrihisar, Seyitgazi
- Kayseri: Yahyalı, Tomarza
- Sivas: İmranlı, Divriği
- Kahramanmaraş: Elbistan
Türkiye'de krom çıkarılan en önemli yerler Eskişehir'in Seyitgazi, Sivrihisar ve Mihalıççık, Kayseri'nin Yahyalı, Tomarza ve Felahiye, Sivas'ın İmranlı, Divriği, Kahramanmaraş'ın Elbistan, Adana'nın Aladağ ve Antalya'nın Akseki ilçeleridir. Bu yerlerdeki krom yatakları, kromit mineralinde bulunmaktadır.
Türkiye'de çıkarılan krom, Eskişehir'in Sivrihisar ve Seyitgazi ilçelerinde bulunan ferrokrom tesislerinde işlenerek çelik üretiminde kullanılan ferrokroma dönüştürülmektedir. Bu tesisler, Türkiye'nin en büyük ferrokrom tesisleridir.
Türkiye'nin krom rezervleri toplam 1 milyar ton olarak belirlenmiştir. Bu rezervler, dünya krom rezervlerinin yaklaşık %10'unu oluşturmaktadır.
Ek bilgi:
Türkiye, krom üretiminde dünyada 6. sırada yer almaktadır. Türkiye'de üretilen krom, başta çelik üretimi olmak üzere çeşitli alanlarda kullanılmaktadır.
Not:
Türkiye'de krom çıkarılan ve işlenen yerlerin çoğu, İç Anadolu ve Akdeniz Bölgeleri'nde bulunmaktadır.
Türkiye'de krom çıkarma ve işleme çalışmaları:
Türkiye'de krom çıkarma ve işleme çalışmaları, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA) tarafından yürütülmektedir. MTA, 2023 yılında Adana'nın Aladağ ilçesinde yeni bir krom yatak keşfetmiştir. Bu keşif, Türkiye'nin krom rezervlerinin daha da arttığını göstermektedir.
MTA, krom çıkarma ve işleme çalışmalarına hız vererek, Türkiye'nin krom rezervlerini daha verimli bir şekilde kullanmayı hedeflemektedir.
manganez - Mn
Türkiye'de manganez çıkarılan ve manganez işlenen yerleri maddeler halinde şu şekilde sıralayabiliriz:
Manganez çıkarılan yerler:
- Zonguldak: Ereğli, Topkirazlar, Gökçepınar
- Artvin: Borçka, Ardanuç, Şavşat
- Denizli: Tavas
- Adana: Selimiye
- Erzurum: İnci
- Erzincan: Çayırlı, Kemaliye
Manganez işlenen yerler:
- Zonguldak: Ereğli
- Denizli: Tavas
Türkiye'de manganez çıkarılan en önemli yerler Zonguldak'ın Ereğli, Artvin'in Borçka, Denizli'nin Tavas, Adana'nın Selimiye, Erzurum'un İnci ve Erzincan'ın Çayırlı ve Kemaliye ilçeleridir. Bu yerlerdeki manganez yatakları, manganez oksit, manganez hidroksit ve manganez sülfür minerallerinde bulunmaktadır.
Türkiye'de çıkarılan manganez, Zonguldak'ın Ereğli ve Denizli'nin Tavas ilçelerinde bulunan manganez cevheri yıkama tesislerinde işlenerek manganez cevherine dönüştürülmektedir. Bu tesisler, Türkiye'nin en büyük manganez cevheri yıkama tesisleridir.
Türkiye'nin manganez rezervleri toplam 100 milyon ton olarak belirlenmiştir. Bu rezervler, dünya manganez rezervlerinin yaklaşık %0,5'ini oluşturmaktadır.
Ek bilgi:
Türkiye, manganez üretiminde dünyada 10. sırada yer almaktadır. Türkiye'de üretilen manganez, başta çelik üretimi olmak üzere çeşitli alanlarda kullanılmaktadır.
Not:
Türkiye'de manganez çıkarılan ve işlenen yerlerin çoğu, Karadeniz ve Ege Bölgeleri'nde bulunmaktadır.
Türkiye'de manganez çıkarma ve işleme çalışmaları:
Türkiye'de manganez çıkarma ve işleme çalışmaları, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA) tarafından yürütülmektedir. MTA, 2023 yılında Denizli'nin Tavas ilçesinde yeni bir manganez yatak keşfetmiştir. Bu keşif, Türkiye'nin manganez rezervlerinin daha da arttığını göstermektedir.
MTA, manganez çıkarma ve işleme çalışmalarına hız vererek, Türkiye'nin manganez rezervlerini daha verimli bir şekilde kullanmayı hedeflemektedir.
mermer
Türkiye'de mermer çıkarılan ve mermer işlenen yerleri maddeler halinde şu şekilde sıralayabiliriz:
Mermer çıkarılan yerler:
- Afyonkarahisar: İhsaniye, Bolvadin, Başmakçı, Sandıklı, Sultandağı
- Balıkesir: Marmara Adası, Bigadiç, Sındırgı, Susurluk, Havran
- Çanakkale: Bayramiç, Yenice, Biga, Çan
- Denizli: Tavas, Çivril, Honaz
- Eskişehir: Mihalıççık, Sivrihisar, Seyitgazi
- Giresun: Bulancak, Espiye
- Kütahya: Tavşanlı, Emet, Gediz
- Muğla: Milas, Yatağan, Fethiye, Bodrum
- Sakarya: Adapazarı, Geyve, Pamukova
Mermer işlenen yerler:
- Afyonkarahisar: İhsaniye, Bolvadin, Sandıklı
- Balıkesir: Marmara Adası, Bigadiç, Sındırgı
- Çanakkale: Bayramiç, Biga
- Denizli: Tavas
- Eskişehir: Sivrihisar
- Giresun: Bulancak
- Kütahya: Tavşanlı, Emet
- Muğla: Milas, Yatağan
- Sakarya: Adapazarı
Türkiye, zengin mermer rezervlerine sahip bir ülkedir. Dünya mermer rezervlerinin yaklaşık %7'sine sahip olan Türkiye, dünyanın en büyük mermer üreticilerinden biridir.
Türkiye'de mermer çıkarılan en önemli yerler Afyonkarahisar, Balıkesir, Çanakkale, Denizli, Eskişehir, Giresun, Kütahya, Muğla ve Sakarya illeridir. Bu yerlerdeki mermer yatakları, genellikle kalker ve dolomit kayaçlarda bulunmaktadır.
Türkiye'de çıkarılan mermer, Afyonkarahisar, Balıkesir, Çanakkale, Denizli, Eskişehir, Giresun, Kütahya, Muğla ve Sakarya illerinde bulunan mermer işleme tesislerinde işlenerek çeşitli ürünlere dönüştürülmektedir. Bu tesisler, Türkiye'nin en büyük mermer işleme tesisleridir.
Türkiye'de mermer üretiminde yılda yaklaşık 20 milyon metreküp mermer işlenmektedir. Bu mermer, başta inşaat ve dekorasyon olmak üzere çeşitli alanlarda kullanılmaktadır.
Ek bilgi:
Türkiye, mermer ihracatında dünyada 5. sırada yer almaktadır. Türkiye'den ihraç edilen mermer, başta Avrupa Birliği ülkeleri olmak üzere dünyanın birçok ülkesine gönderilmektedir.
Not:
Türkiye'de mermer çıkarılan ve işlenen yerlerin çoğu, Ege ve Marmara Bölgeleri'nde bulunmaktadır.
Türkiye'de tuz çıkarılan ve tuz işlenen yerleri maddeler halinde şu şekilde sıralayabiliriz:
Tuz çıkarılan yerler:
- İzmir: Çamaltı
- Tuz Gölü
- Seyfe Gölü
- Palas Gölü
- Bingöl
- Malatya
- Adıyaman
- Elazığ
- Mardin
- Batman
- Şırnak
Tuz işlenen yerler:
- İzmir: Çamaltı
- Tuz Gölü
Türkiye'de tuz çıkarılan en önemli yerler İzmir'in Çamaltı, Tuz Gölü, Seyfe Gölü ve Palas Gölü'dür. Bu yerlerdeki tuz yatakları, genellikle deniz suyunda, göllerde ve tuzlu su kaynaklarında bulunmaktadır.
Türkiye'de çıkarılan tuz, İzmir'in Çamaltı ve Tuz Gölü'nde bulunan tuz işleme tesislerinde işlenerek çeşitli ürünlere dönüştürülmektedir. Bu tesisler, Türkiye'nin en büyük tuz işleme tesisleridir.
Türkiye'de tuz üretiminde yılda yaklaşık 1 milyon ton tuz işlenmektedir. Bu tuz, başta gıda ve sanayi olmak üzere çeşitli alanlarda kullanılmaktadır.
Ek bilgi:
Türkiye, tuz üretiminde dünyada 10. sırada yer almaktadır. Türkiye'de üretilen tuz, başta Avrupa Birliği ülkeleri olmak üzere dünyanın birçok ülkesine ihraç edilmektedir.
Not:
Türkiye'de tuz çıkarılan ve işlenen yerlerin çoğu, İç Anadolu ve Doğu Anadolu Bölgeleri'nde bulunmaktadır.
Türkiye'de tuz üretiminin artırılması:
Türkiye, tuz rezervleri bakımından zengin bir ülkedir. Ancak, Türkiye'nin tuz üretimi dünya üretiminin sadece %1'ini oluşturmaktadır. Bu nedenle, Türkiye'de tuz üretiminin artırılması için çalışmalar yapılmaktadır.
Bu çalışmalar kapsamında, yeni tuz yataklarının keşfedilmesi ve tuz üretiminin daha verimli hale getirilmesi hedeflenmektedir.
fosfat
Türkiye'de fosfat çıkarılan ve fosfat işlenilen yerleri maddeler halinde şu şekilde sıralayabiliriz:
Fosfat çıkarılan yerler:
- Mardin: Mazıdağı
- Kilis: Musabeyli
- Adıyaman: Çelikhan
- Hatay: Yayladağ
- Bitlis: Besni ve Genç
- Urfa: Bozova
- Gaziantep: Kilis
- Adana: Feke
- Bingöl
Fosfat işlenen yerler:
- Mardin: Mazıdağı
Türkiye'de fosfat çıkarılan en önemli yerler Mardin'in Mazıdağı, Kilis'in Musabeyli, Adıyaman'ın Çelikhan, Hatay'ın Yayladağ, Bitlis'in Besni ve Genç, Urfa'nın Bozova, Gaziantep'in Kilis ve Adana'nın Feke ilçeleridir. Bu yerlerdeki fosfat yatakları, genellikle kireçtaşı ve dolomit kayaçlarda bulunmaktadır.
Türkiye'de çıkarılan fosfat, Mardin'in Mazıdağı ilçesinde bulunan fosfat işleme tesislerinde işlenerek gübre ve diğer kimyasal ürünlere dönüştürülmektedir. Bu tesis, Türkiye'nin en büyük fosfat işleme tesisidir.
Türkiye'nin fosfat rezervleri toplam 1 milyar ton olarak belirlenmiştir. Bu rezervler, dünya fosfat rezervlerinin yaklaşık %10'unu oluşturmaktadır.
Ek bilgi:
Türkiye, fosfat üretiminde dünyada 6. sırada yer almaktadır. Türkiye'de üretilen fosfat, başta gübre üretimi olmak üzere çeşitli alanlarda kullanılmaktadır.
Not:
Türkiye'de fosfat çıkarılan ve işlenen yerlerin çoğu, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde bulunmaktadır.
Türkiye'de fosfat üretiminin artırılması:
Türkiye, fosfat rezervleri bakımından zengin bir ülkedir. Ancak, Türkiye'nin fosfat üretimi dünya üretiminin sadece %1'ini oluşturmaktadır. Bu nedenle, Türkiye'de fosfat üretiminin artırılması için çalışmalar yapılmaktadır.
Bu çalışmalar kapsamında, yeni fosfat yataklarının keşfedilmesi ve fosfat üretiminin daha verimli hale getirilmesi hedeflenmektedir.
kükürt
Türkiye'de kükürt çıkarılan ve kükürt işlenen yerleri maddeler halinde şu şekilde sıralayabiliriz:
Kükürt çıkarılan yerler:
- Isparta: Keçiborlu
- Denizli: Sarayköy
- Kütahya: Simav
Kükürt işlenen yerler:
- Isparta: Keçiborlu
Türkiye'de kükürt çıkarılan en önemli yerler:
Isparta'nın Keçiborlu ilçesinde bulunan Eşenli ve Sarıalan yatakları, Türkiye'nin en büyük kükürt yataklarıdır. Bu yataklar, yaklaşık 100 milyon ton kükürt rezervine sahiptir.
Denizli'nin Sarayköy ilçesinde bulunan yataklar, yaklaşık 50 milyon ton kükürt rezervine sahiptir.
Kütahya'nın Simav ilçesinde bulunan yataklar, yaklaşık 20 milyon ton kükürt rezervine sahiptir.
Kükürt çıkarılan bu yerlerde, kükürt madenleri, genellikle volkanik kayaçlarda bulunmaktadır. Kükürt, bu kayaçlardan Frasch yöntemiyle çıkarılmaktadır. Bu yöntemde, yeraltındaki kükürt yataklarına ısıtılmış basınçlı su buharı verilmektedir. Buhar, kükürdü sıvı hale getirerek yüzeye çıkarmaktadır.
Kükürt, çıkarıldıktan sonra, Isparta'nın Keçiborlu ilçesinde bulunan kükürt işleme tesisinde işlenmektedir. Bu tesiste, kükürt, toz kükürt, kükürt tozu ve kükürt asidi gibi ürünlere dönüştürülmektedir.
Türkiye, kükürt üretiminde dünyada 13. sırada yer almaktadır. Türkiye'de üretilen kükürt, başta gübre ve kimya sanayi olmak üzere çeşitli alanlarda kullanılmaktadır.
asbest
Türkiye'de asbest çıkarılan ve asbest işlenen yerleri maddeler halinde şu şekilde sıralayabiliriz:
Asbest çıkarılan yerler:
- Ankara: Şereflikoçhisar
- Eskişehir: Mihalıççık, Sivrihisar
- Kırklareli: Lüleburgaz
- Kütahya: Emet
- Nevşehir: Gülşehir
- Sivas: Divriği
Asbest işlenen yerler:
- Ankara: Şereflikoçhisar
- Eskişehir: Sivrihisar
Türkiye'de asbest çıkarılan en önemli yerler Ankara'nın Şereflikoçhisar, Eskişehir'in Mihalıççık ve Sivrihisar, Kırklareli'nin Lüleburgaz, Kütahya'nın Emet, Nevşehir'in Gülşehir ve Sivas'ın Divriği ilçeleridir. Bu yerlerdeki asbest yatakları, genellikle amfibol grubuna ait tremolit ve amosit minerallerinde bulunmaktadır.
Türkiye'de çıkarılan asbest, Ankara'nın Şereflikoçhisar ve Eskişehir'in Sivrihisar ilçelerinde bulunan asbest işleme tesislerinde işlenerek çeşitli ürünlere dönüştürülmektedir. Bu tesisler, Türkiye'nin en büyük asbest işleme tesisleridir.
Türkiye'de asbest üretiminde yılda yaklaşık 1.000 ton asbest işlenmektedir. Bu asbest, başta inşaat ve yalıtım olmak üzere çeşitli alanlarda kullanılmaktadır.
Ek bilgi:
Türkiye, asbest üretiminde dünyada 10. sırada yer almaktadır. Türkiye'de üretilen asbest, başta Rusya ve Kazakistan olmak üzere dünyanın birçok ülkesine ihraç edilmektedir.
Not:
Türkiye'de asbest çıkarılan ve işlenen yerlerin çoğu, İç Anadolu ve Ege Bölgeleri'nde bulunmaktadır.
Türkiye'de asbest kullanımının yasaklanması:
Türkiye'de asbest kullanımı, 2010 yılında yasaklanmıştır. Bu yasağa rağmen, Türkiye'de hala bazı yerlerde asbest içeren ürünlerin kullanıldığı bilinmektedir. Asbest, kanserojen bir maddedir ve insan sağlığına ciddi zararlar verebilmektedir. Bu nedenle, asbest içeren ürünlerin kullanımının tamamen yasaklanması ve asbestle ilgili farkındalığın artırılması gerekmektedir.
barit
Türkiye'de barit çıkarılan yerler:
- Antalya: Gazipaşa, Alanya
- Kahramanmaraş: Andırın, Göksun
- Muş: Varto
- Eskişehir: Mihalıççık, Sivrihisar
- Konya: Beyşehir, Karapınar
- Çanakkale: Lapseki, Biga
- Bingöl: Solhan
- Giresun: Espiye
- İzmir: Bayındır
Türkiye'de barit işlenen yerler:
- Antalya: Gazipaşa
- Eskişehir: Sivrihisar
- İzmir: Bayındır
Türkiye'de barit çıkarılan en önemli yerler Antalya'nın Gazipaşa, Kahramanmaraş'ın Andırın, Göksun, Muş'un Varto, Eskişehir'in Mihalıççık ve Sivrihisar, Konya'nın Beyşehir ve Karapınar, Çanakkale'nin Lapseki ve Biga, Bingöl'ün Solhan, Giresun'un Espiye ve İzmir'in Bayındır ilçeleridir. Bu yerlerdeki barit yatakları, genellikle kireçtaşı ve dolomit kayaçlarda bulunmaktadır.
Türkiye'de çıkarılan barit, Antalya'nın Gazipaşa, Eskişehir'in Sivrihisar ve İzmir'in Bayındır ilçelerinde bulunan barit işleme tesislerinde işlenerek çeşitli ürünlere dönüştürülmektedir. Bu tesisler, Türkiye'nin en büyük barit işleme tesisleridir.
Türkiye'nin barit rezervleri toplam 100 milyon ton olarak belirlenmiştir. Bu rezervler, dünya barit rezervlerinin yaklaşık %2,1'ini oluşturmaktadır.
Ek bilgi:
Türkiye, barit üretiminde dünyada 11. sırada yer almaktadır. Türkiye'de üretilen barit, başta petrol ve doğalgaz aramaları olmak üzere çeşitli alanlarda kullanılmaktadır.
Not:
Türkiye'de barit çıkarılan ve işlenen yerlerin çoğu, Akdeniz ve Ege Bölgeleri'nde bulunmaktadır.
Türkiye'de barit üretiminin artırılması:
Türkiye, barit rezervleri bakımından zengin bir ülkedir. Ancak, Türkiye'nin barit üretimi dünya üretiminin sadece %2,1'ini oluşturmaktadır. Bu nedenle, Türkiye'de barit üretiminin artırılması için çalışmalar yapılmaktadır.
Bu çalışmalar kapsamında, yeni barit yataklarının keşfedilmesi ve barit üretiminin daha verimli hale getirilmesi hedeflenmektedir.
volfram
Türkiye'de volfram çıkarılan ve volfram işlenen yerleri maddeler halinde şu şekilde sıralayabiliriz:
Volfram çıkarılan yerler:
- Bursa: Uludağ
- Malatya: Yeşilyurt
- Elazığ: Maden
Volfram işlenen yerler:
- Bursa: Uludağ
Türkiye'de volfram çıkarılan en önemli yerler Bursa'nın Uludağ, Malatya'nın Yeşilyurt ve Elazığ'ın Maden ilçeleridir. Bu yerlerdeki volfram yatakları, genellikle skarn kayaçlarda bulunmaktadır.
Türkiye'de çıkarılan volfram, Bursa'nın Uludağ ilçesinde bulunan volfram işleme tesisinde işlenerek wolfram külçesine dönüştürülmektedir. Bu tesis, Türkiye'nin en büyük volfram işleme tesisidir.
Türkiye'nin volfram rezervleri toplam 100 bin ton olarak belirlenmiştir. Bu rezervler, dünya volfram rezervlerinin yaklaşık %1'ini oluşturmaktadır.
Ek bilgi:
Türkiye, volfram üretiminde dünyada 15. sırada yer almaktadır. Türkiye'de üretilen volfram, başta yüksek dayanımlı çelik yapımı olmak üzere çeşitli alanlarda kullanılmaktadır.
Not:
Türkiye'de volfram çıkarılan ve işlenen yerlerin çoğu, Marmara ve Doğu Anadolu Bölgeleri'nde bulunmaktadır.
Türkiye'de volfram üretiminin artırılması:
Türkiye, volfram rezervleri bakımından zengin bir ülkedir. Ancak, Türkiye'nin volfram üretimi dünya üretiminin sadece %1'ini oluşturmaktadır. Bu nedenle, Türkiye'de volfram üretiminin artırılması için çalışmalar yapılmaktadır.
Bu çalışmalar kapsamında, yeni volfram yataklarının keşfedilmesi ve volfram üretiminin daha verimli hale getirilmesi hedeflenmektedir.
Bursa Uludağ volfram yatağı:
Türkiye'nin en büyük volfram yatağı Bursa'nın Uludağ ilçesinde bulunmaktadır. Bu yatak, Bursa'nın Orhaneli ve Keles ilçeleri arasında yer almaktadır. Yatak, yaklaşık 100 bin ton volfram rezervine sahiptir.
Uludağ volfram yatağı, skarn tipi bir yataktır. Yatakta, volframın yanı sıra bakır, kurşun ve çinko gibi diğer mineraller de bulunmaktadır.
Uludağ volfram yatağı, 1950'lerde işletilmeye başlanmıştır. Yatak, günümüzde Türkiye'nin en büyük volfram üretim merkezidir.
oltu taşı
Türkiye'de oltu taşı, Erzurum'un Oltu ilçesinde çıkarılmaktadır. Oltu ilçesinin kuzeydoğu kesiminde bulunan Dutlu Dağı'nın zirvesi, oltu taşının çıkarıldığı en önemli yerdir. Oltu taşının çıkarıldığı diğer yerler ise Çataksu, Alatarla ve Hankaskışla köyleridir.
Oltu taşı, kolay işlenebilen bir taştır. Bu nedenle, tespih, ağızlık, yüzük, kolye, küpe, biblo gibi çeşitli süs eşyası ve takı yapımında kullanılır.
Türkiye'de oltu taşının yıllık üretimi yaklaşık 100 tondur. Bu üretim, Türkiye'nin toplam oltu taşı ihtiyacının yaklaşık %70'ini karşılamaktadır.
Oltu taşı, dünyada sadece Türkiye'de ve Fransa'da bulunmaktadır. Türkiye'de çıkarılan oltu taşı, dünya oltu taşı piyasasında önemli bir yer tutmaktadır.
lüle taşı
Türkiye'de lüle taşı, Eskişehir ilinde çıkarılmaktadır. Eskişehir'de 100 km² alana yayılmış 300'den fazla maden bulunur. Oluşumunu sağlayan tepkimeler dolayısıyla, lületaşı yeraltında ıslak halde bulunur.
Eskişehir ilinin batısında, kuzeydoğusunda ve güneydoğusunda bulunan, sahalarda, yüzeyle 300 metreyi aşan derinlikler arasında, içinde dağınık yumrular halinde lületaşı bulunan başkalaşım katmanlarına rastlanır. Taşı elde edebilmek için yüzeyden itibaren dik inen kuyular kazılır.
Eskişehir'de lületaşı çıkarılan en önemli yerler şunlardır:
- Odunpazarı
- Tepebaşı
- Sivrihisar
- İnönü
- Mahmudiye
Eskişehir'de çıkarılan lületaşı, Türkiye'nin toplam lületaşı üretiminin yaklaşık %85'ini oluşturmaktadır.
Dünyada sadece Eskişehir yöresinde çıkarılan lületaşı, kolay işlenebilen ve dayanıklı bir taştır. Bu nedenle, pipo, tespih, biblo, mücevher gibi çeşitli süs eşyası ve takı yapımında kullanılır.
