Dolaşım sistemi ; içinde kan ve lenfa gibi sıvıların dolaştığı damarlar ile pompa organı olan kalpten oluşan sistemdir.
Dolaşım sistemi sayesinde besin maddeleri ve oksijen kapten dokulara taşınır.
Systema cardıovasculare
- kalp
- arterler
- venler
- lenfatik sistem
Oluşan atıklar böbrek , akciğer ve deri ile atılır.
Kalp (cor)
İçi boşlukludur ve kas ve zarlardan oluşur.
Musküler yapıdadır.
Göğüs boşluğunda bulunur
orta mediastende , iki akciğer arasında ve diafragma üzerinde bulunur.
Dıştan pericardium denilen zar ile örtülüdür.
Kalbin yapısı
Kalp üç tabakadan oluşur (dıştan içe)
- Epikard tabaka : perikardın visseral tabakasında oluşur. Kalbi dıştan sarar.
- Myokard tabaka : kalp kasından oluşur.
- Endokard tabaka : kalp boşluklarını ve kalp kapaklarını örten ince epitel örtüsüdür.
Apex cordis : kalbin tepesi
Basis cordis : kalbin tabanı
Kalbin yüzleri
- ön yüzü ( sternokostal yüz )
- alt yüzü ( diyafragmatik yüz )
- sağ - sol yüzler ( pulmoner yüzler )
Ön yüzdeki oluk
- sulcus interventricularis ant. (içerisinde arteria coronaria sinistra ve vena cardiaca magna bulunur)
Alt yüzdeki oluk
- sulcus interventricularis post. (içerisinde arteria coronaria dextra ve vena cardiaca media bulunur)
Kalbin komşulukları
Kalbin kenarları
- margo dexter – sağ kenar
- margo sinister – sol kenar
- margo acutus – keskin kenar
- margo optusus – künt kenar
Kalp Boşlukları
- Sağ atrium : sağ üst boşluk
- Sol atrium : sol üst boşluk
- Sağ ventrikül : sağ alt boşluk
- Sol ventrikül : sol alt boşluk
- Sağ kalp : sağ atrium+sağ ventrikül (kirli kan dolaşır)
- Sol kalp : sol atrium+sol ventrikül (temiz kan dolaşır)
Kalp kapakları
Kalp boşluklarını ayıran yapılar:
- Septum interatriale: iki atriumu ayıran yapı.
- Septum interventriculare : iki ventrikülü ayıran yapı.
Kalbe giren ve kapten çıkan büyük damarlar
Sağ atriuma girenler
- v. cava superior
- v. cava inferior
- sinus coronarius
Sağ ventrikülden çıkanlar
- truncus pulmonalis.
Sol atriuma giren
- v. pulmonales (4 adet)
Sol ventrikülden çıkan
· aorta
Kalbi koroner arterler besler. Bu damarlar tıkandığında kalp krizi (miyokart infarktüsü) gerçekleşir
Sağ koroner arter ( arteria coronaria dextra ) :
- r. coni arteriosi
- r. marginalis dexter
- r. interventricularis posterior
Sol koroner arter ( arteria coronaria sinistra ) :
- r. interventricularis anterior
- r. circumflexus
- r. marginalis sinister.
Sağ koroner ven ( vena coronaria dextra ) :
- v. cardiaca parva
- v. cardiaca media
Sol koroner ven ( vena coronaria sinistra ) :
- v. cardiaca magna
Sağ ve sol koroner venler birleşerek sinus coronarius’u oluşturur.
Kalbin Sinirsel Kontrolü
Kalp kendi başına sinirsel uyarı üretme ve iletme yeteneğine sahiptir. Uyarı üretimi iki düğüm sayesinde olur, bu düğümler;
1. Sinoatrial düğüm (SA düğümü): Bu düğüm sağ atrium arka-üst duvarında bulunur. Dakikada 70-80 uyarı üretir.
2. Atrioventriküler düğüm: SA düğümünden internodal yollarla gelen uyarılar bu düğümden geçer. SA düğümü çalışmadığı durumlarda dakikada 30-40 uyarı üretir.
Atrioventriküler düğümden geçen uyarılar sırasıyla atrioventriküler demet (His demeti) ve purkinje lifleri vasıtasıyla kalp kasına iletilir.
Bu şekilde kalp, isteğimiz dışında ritmik olarak çalışır.
2-otonom sinir sistemi ile uyarılması
Kalbin sinirsel kontrolü, otonom sinir sistemi tarafından sağlanır. Otonom sinir sistemi, vücut fonksiyonlarını istemsiz olarak düzenleyen bir sinir sistemidir. Bu sistem, sempatik ve parasempatik olmak üzere iki ana bölüme ayrılır. Her iki bölüm de birbirini tamamlayan ancak genellikle karşıt işlevlere sahip olan sistemlerdir.
Sempatik Sinir Sistemi:
- Sempatik sinir sistemi, "savaş veya kaç" tepkisi olarak bilinen durumları tetikler. Bu durumda, vücut enerjiyi hızlı bir şekilde serbest bırakarak kalp atış hızını artırır.
- Bu sistem, stres veya tehlike durumlarında devreye girer. Sempatik sinir sistemi, norepinefrin ve epinefrin gibi hormonlar salgılar. Bu hormonlar, kalbin daha hızlı atmasına neden olarak kan basıncını artırır.
Parasempatik Sinir Sistemi:
- Parasempatik sinir sistemi, "dinlenme ve sindirim" durumlarını destekler. Kalp atış hızını düşürerek ve metabolizmayı yavaşlatarak vücut sistemlerini sakinleştirir.
- Bu sistem, normal günlük aktivitelerde ve dinlenme durumlarında aktiftir. Asetilkolin gibi nörotransmitterler salgılar ve kalbin atış hızını azaltır.
Kalbin sinirsel kontrolü, bu iki sistem arasındaki dengenin sağlanmasıyla gerçekleşir. Her iki sistem de sürekli olarak vücut fonksiyonlarını izler ve ihtiyaca göre tepki verir. Bu kontrol, sinirsel sinyaller ve hormonal faktörler aracılığıyla sağlanır.
