Patoloji nedir ve doku takibi aşamaları

Patoloji nedir?

Patoloji, hastalık bilimidir. Hastalıkların nedenlerini, gelişimini, belirtilerini ve etkilerini inceleyen bir bilim dalıdır. Patoloji, tıp alanında önemli bir yere sahiptir. Hastalıkların tanısı, tedavisi ve önlenmesi için gerekli olan bilgilere patolojiden elde edilir.

Patoloji, iki ana daldan oluşur:

Klinik patoloji: Hastalıkların tanısı ve tedavisi için gerekli olan bilgilere odaklanır. Klinik patologlar, hastalardan alınan doku ve sıvı örneklerini inceleyerek hastalıkların tanısını koyar. Ayrıca, tedavinin etkinliğini izlemek ve yeni tedavi yöntemleri geliştirmek için çalışırlar.
Araştırma patolojisi: Hastalıkların nedenlerini, gelişimini ve tedavisini anlamak için yapılan araştırmalara odaklanır. Araştırma patologları, laboratuvar ortamında çeşitli araştırmalar yaparak yeni bilgilere ulaşmayı amaçlar.

Patolojinin başlıca çalışma alanları şunlardır:

Hastalık tanısı: Patoloji, hastalıkların tanısında önemli bir rol oynar. Patologlar, hastalardan alınan doku ve sıvı örneklerini inceleyerek hastalıkların tanısını koyar. Örneğin, kanser tanısı için genellikle biyopsi yapılır ve biyopsi örneği patolog tarafından incelenir.
Tedavi seçimi: Patoloji, tedavi seçimi için de önemli bir rol oynar. Patologlar, hastalıkların nedenlerini ve gelişimini anlayarak tedavi seçeneklerini belirlemeye yardımcı olur. Örneğin, kanser tedavisinde, kanserin türüne ve evresine göre farklı tedavi yöntemleri uygulanır. Patologlar, kanserin türünü ve evresini belirlemek için biyopsi örneklerini inceler.
Hastalık önlenmesi: Patoloji, hastalık önleme için de önemli bir rol oynar. Patologlar, hastalıkların nedenlerini ve gelişimini anlayarak hastalık riskini azaltmaya yönelik çalışmalar yapar. Örneğin, kanser riskini azaltmak için sigara içmemek, sağlıklı beslenmek ve düzenli egzersiz yapmak gibi önlemler alınabilir. Patologlar, bu önlemlerin etkinliğini değerlendirmek için araştırmalar yapar.

Patoloji, tıp alanında önemli bir yere sahip olan bir bilim dalıdır. Hastalıkların tanısı, tedavisi ve önlenmesi için gerekli olan bilgilere patolojiden elde edilir.

doku takibi yapılmadan önce makroskobik inceleme yapılır.

Doku takibi aşamaları

fiksasyon (tespit)
dehidrasyon (suyu alma ve sertleştirme)
saydamlaştırma
parafinizasyon - parafine gömme
blok hazırlama
kesit alma
boyama
kapama

fiksasyon - tespit

Bu aşamanın amacı dokuların çürümesini önlemek ve canlı hallerine en yakın şekilde korunmasını sağlamak amacıyla yapılır.

Dokular hacimlarinin yaklaşık olarak 10 katı büyüklükte formalin sıvısı içine konulur (ideal sıvı %10'luk formalindir.) Doku büyüklüğüne göre bu sıvı içerisinde yaklaşık 4 saat bekletilir.

dehidrasyon

Bu aşamada amaç dokuyu sertleştirip mikrotomda ince kesitler alınabilecek hale getirmektir.

Dokudaki su, alkol veya başka bir çözücü ile uzaklaştırılır. Dehidrasyon, dokunun sertleşmesini ve kalınlaşmasını sağlar. Dehidrasyonda en çok kullanılan ajan etanoldür diğeri ise asetondur.

Doku alkol içerisinde kademeli olarak bekletilir. Bu alkol oranları %70'lik alkol, %80'lik alkol, %90'lık alkol, %96'lık alkol ve %100'lük absollü alkoldür.

Rutinde her bir alkolde 1 saat bekletilmektedir.

saydamlaştırma - clearing

Bu aşamada doku yarı şeffaf hale getirilmektedir ve alkol yerine ksilen veya toulen sıvısı kullanılmaktadır.

Bu sıvı hem dehidrantla hemde gömme sıvısıyla karışabilir haldedir.

ksilen yağları çözen bir sıvıdır.

bu aşam yakşalık 30-45 dakika sürer.

parafine gömme - Embedding

Amaç şeffaflandırıcı ajanı uzaklaştırmak ve dokuyu ince bir şekilde kesilecek materyal içerisine yerleştirmektir.

parafin 45-50 santigrat derecede erir ve daha düşük sıcaklıklarda donar.

Parafin, petrolün damıtılmasıyla elde edilen, renksiz, kokusuz, mumsu bir maddedir. Erime noktası 45-60 °C arasındadır. Parafin, çeşitli endüstriyel ve tıbbi uygulamalarda kullanılır.

Patolojide parafin, doku takibi işleminde kullanılır. Doku takibi, hastadan alınan doku örneğinin incelenmeye hazır hale getirilmesi için yapılan bir dizi işlemdir. Doku takibinin üçüncü aşaması olan sertleştirme aşamasında, doku parafin ile muamele edilir. Parafin, dokuya sertlik kazandırır ve dokunun mikrotomda kesilmesine izin verir.

Parafin, patolojide kullanılmasının birkaç nedeni vardır:

Parafin, dokuya sertlik kazandırır ve dokunun mikrotomda kesilmesine izin verir. Mikrotom, dokulardan ince kesitler almak için kullanılan bir cihazdır. Parafinle sertleştirilmiş dokular, mikrotomda kolayca kesilebilir ve incelenebilir.
Parafin, dokuların yapısını bozmaz. Doku takibi sırasında kullanılan diğer kimyasallar, dokuların yapısını bozabilir. Parafin ise dokuların yapısını bozmaz ve dokuların doğal görünümünü korur.
Parafin, dokuların uzun süre saklanmasına izin verir. Parafinle sertleştirilmiş dokular, uygun koşullarda saklanırsa, yıllarca bozulmadan kalabilir.

kesit alma

kesit alma genellikle mikrotom cihazında yapılır. İdeal kesit kalınlığı 3-5 mikrondur ve bu kalınlık dokuya göre değişebilmektedir.

Diğer kesit alma cihazı ise cryostattır. İçerisindeki sıcaklık -30 dereceye kadar inen bu cihaz daha çok acil vakalarda dokuyu tanımlamak için kullanılmaktadır.

boyama

3-5 mikronda kesilen dokular mikroskopta gözükebilmesi için boyanır. En çok kullanılan boyama yöntemi ise hematoksilen-eozin boyasıdır ve bazik maddeler mavi-mor ile boyanırken asidik maddeler ise kırmızı renkte boyanır.